Trang |
Ng���i My� �o� to�iThie�n Thanh(Tr�ch d�ch theo ba�i "Immigrants become scape-goats in hard times" cu�a Stephen Chapman) Ba�t c�� ai go�i ng���i �e�n cho bia "chu�a", cha�c cha�n ng���i ta se� u�a �e�n la�y, cu�ng nh� ba�t c�� lu�c na�o t�m ca�ch to� ca�o �a�m di da�n t� na�n cu�ng co� nhie�u ng���i nha�y va�o �o�ng y�. Tho�ng th���ng th� va�o tha�ng ba�y ng���i ta kha�t n���c h�n va�o tha�ng gie�ng, v� the� c�� mo�i la�n kinh te� xuo�ng do�c th� phong tra�o cho�ng �o�i �a�m ng���i di da�n ca�ng le�n cao. Khi na�o ���i so�ng kho� s��, kho� kha�n th� ng���i My� th���ng t�m ph��ng pha�p gia�i quye�t ba�ng hai ca�ch: th�� nha�t la� t�m ca�ch c��u va�n ne�n kinh te� lu�n ba�i, th�� hai la� t�m ng���i �e� �o� to�i. Ca�ch th�� nha�t ra�t kho� t�m ne�n ch� co�n ca�ch th�� hai tho�i. Theo To�ng Tho�ng Bush, ky� na�y to�i pha�m ch�nh la� da�n Nha�t, �a�ng to�i nha�t la� ca�c ha�ng x���ng che� ta�o xe h�i Toyota, Honda, Mitsubishi v.v..., ke� �e�n la� ng���i ta �ang x� xa�m ra�ng �a�m di da�n �� �a�y �a� ga�y ra cho da�n My� tha�t nghie�p, ma�t job. M��i �a�y o�ng Tho�ng �o�c Tie�u Bang California, Pete Wilson le�n tie�ng �a� k�ch �a�m di da�n la�m cho nga�n quy� tie�u bang cu�a o�ng b� hao hu�t v� o�ng no�i la� Tie�u-Bang California ca�ng nga�y ca�ng co� nhie�u ng���i nha�n "tie�n thue�" trong khi so� ng���i �o�ng thue� ca�ng �t �i. O�ng Pat Buchanan, ��ng vie�n ��nh ra tranh c�� To�ng Tho�ng �a�ng Co�ng Ho�a ky� 1992 na�y, �e� ngh� xa�y mo�t ca�i "va�n ly� tr���ng tha�nh" gi��a bie�n gi��i My�-Me� �e� nga�n cha�n da�n S� v���t bie�n ba�t h��p pha�p. Vie�c nga�n cha�n na�y kho�ng nh��ng pha�n a�nh s�� lo a�u cho ���i so�ng kho� kha�n kinh te�, ma� co�n cho tha�y da�n My� s�� �a�m di da�n la�m "o� nhie�m" va�n ho�a, la�m ye�u ke�m he� tho�ng ch�nh tr�, che� bai ngo�n ng��, v� pha�m lua�t pha�p, uo�ng r���u whiskey va� la�m "ma�t h��ng hoa" �a�m con ga�i My�... O�i tho�i! ho� b� �o� lo�i �u� mo�i to�i ngoa�i tr�� to�i gie�t TT Kennedy ma� tho�i. S�� cho�ng �o�i �a�m ng���i di da�n ch��ng to� ng���i My� co� mo�t tr� nh�� qua� nga�n ngu�i, v� �a so� ng���i My� �a�ng le� kho�ng ����c hie�n die�n �� x�� na�y, hoa�c kho�ng co�n so�ng so�t �e�n nga�y nay, ne�u kho�ng co� nh��ng �a�o lua�t de� da�i ve� di da�n tr���c �a�y. O�ng Buchanan, go�c A�i Nh� Lan va� ���c, la� do�ng do�i no�i nghie�p cu�a nho�m "Kho�ng-Bie�t-G�" (Know-Nothings) cu�a the� ky� th�� 19, va� ch�nh nho�m na�y �a� ta�o ne�n phong tra�o cho�ng �o�i nho�m di da�n t�� A�i Nh� Lan va� ���c vo�. Nh��ng ng���i My� da �o� co�n co� ca�i ly� do ch�nh �a�ng �e� cho�ng �a�m di da�n, nh�ng so� chu�ng ta co�n la�i, cha�c la� kho� ma� gia�i ngh�a ta�i sao sau va�i tra�m na�m cha�p nha�n ng���i ngoa�i, chu�ng ta la�i cho�n th��i �ie�m na�y �e� ru�t ca�i ca�u trong khi chu�ng ta �� ph�a trong an toa�n. Ng���i My� cho�ng di da�n cu�ng cha�ng kha�c g� ng���i do tha�i cho�ng �o�i phong tra�o ta�i thie�t n���c do tha�i (zionism). Phe cho�ng �o�i ng���i di da�n kho� mo�t no�i la� toa�n ��a ra nh��ng d�� kie�n sai la�m, nha�t la� ve� va�n �e� kinh te�. Vie�c ho� no�i ra�ng ng���i di da�n la�m ch�nh quye�n to�n ke�m nhie�u cha�ng �u�ng mo�t t� na�o ca�. Tha�t va�y O�ng Julian Simon, nghie�n c��u gia kinh te� cu�a tr���ng �a�i Ho�c Maryland �a� da�n ch��ng trong cuo�n sa�ch "Nh��ng ha�u qua� kinh te� cu�a ng���i di da�n", xua�t ba�n na�m 1989, ra�ng �a�m di da�n h��p pha�p cu�ng nh� ba�t h��p pha�p �a� �o�ng thue� nhie�u h�n da�n ba�n x�� va� ng���c la�i ho� ch� thu� h���ng ra�t �t ca�c d�ch vu� giu�p ��� cu�a ch�nh quye�n. Ra�t co� the� co� mo�t va�i tha�nh pho� hay tie�u bang, cha�ng ha�n nh� California, b� thie�t tho�i v� so� tie�n �o�ng go�p cu�a �a�m di da�n �t h�n so� tie�n tr�� giu�p nha�n ����c cu�a ch�nh quye�n lie�n bang. Tuy nhie�n, �e� gia�i quye�t va�n �e�, la� pha�i sa�ng suo�t bie�t san se� va� s�� du�ng cho �u�ng cho� so� tie�n nha�n ����c. Theo ly� lua�n tho�ng th���ng th� �a�m di da�n co� the� la�m cho nhie�u ng���i My� ba�n x�� tha�t nghie�p tha�t, nh�ng cu�ng theo lua�n ly� tho�ng th���ng th� ta cu�ng co� the� no�i ra�ng ma�t tr��i xoay quanh tra�i �a�t. L�ch s�� cha�ng bao gi�� ch��ng minh ����c la� co� s�� lie�n he� gi��a nh�p �o� xa�m nha�p cu�a di da�n v��i nh�p �o� ta�ng gia�m cu�a tha�t nghie�p ca�. V� s�� tha�t, th� ng���i di da�n co� �i "c���p vie�c" nh�ng ho� cu�ng �a� ta�o ra nhie�u vie�c kha�c, v� va�y "de�p ho� �i" ch�a cha�c �a� gia�i quye�t ����c va�n �e�. Ng���i My� co� the� kho� ch�u v��i �a�m di da�n ve� gio�ng no�i tie�ng My� ngo�ng ngh�u, l� l�� va� phong tu�c ta�p qua�n ky� d� cu�a ho�, nh�ng cu�ng �a� ch�u ���ng va� cha�p nha�n ����c t�� nhie�u na�m nay. �a�u the� ky� 20 co�n co� nhie�u ng���i My� di da�n h�n ba�y gi�� nhie�u. Nh��ng ng���i a�y �a� la�m ra�ng r�� x�� Hie�p chu�ng quo�c, th� �a�m di da�n ba�y gi�� cu�ng cha� ke�m g� trong t��ng lai. Tra�i la�i v��i truye�n thuye�t cu�a da�n ba�n x��, �a so� nh��ng ng���i di da�n va� con ca�i cu�a ho� �a� bo� welfare, luo�n cha�p nha�n tua�n ha�nh lua�t pha�p, ho�c ha�nh ta�p no�i tie�ng My�. Ca�c ng���i di da�n, no�i chung �a�u co� hy sinh ta�t ca� �e� �e�n x�� na�y, v��i mu�c ��ch tie�u hu�y nh��ng g� thu hu�t ho� t�� tr���c. Ne�u ng���i My� t���ng ra�ng xa� ho�i cu�a ho� �ang tre�n �a� �i xuo�ng ��a ngu�c va� s�� th�nh v���ng cu�a ho� �ang b� �e do�a tra�m tro�ng, th� ho� cu�ng co� ly� pha�n na�o. Nh�ng ne�u ho� muo�n t�m thu� pha�m, th� ho� kho�ng ne�n ch� ma�t �a�m di da�n, ma� ne�n nh�n tha�ng va�o ca�i g��ng th� h�n. |
Th��i S�� T�m Hie�u K.N. So�ng Nh�� V.N. The� Thao Phie�m lua�n Ch�nh Tr� English Section |